Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ ΣΤΟ ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ

Πρώτη οικογένεια Βλάχων
που θα φθάσει στο Ηλιόλουστο είναι η
οικογένεια του Θεόδωρου Ναούμη, η οποία έχει την καταγωγή της από την Ζίτσα της
Ηπείρου. Στο νομό Κιλκίς ήρθε το 1927 και παρέμεινε για ένα χρόνο στα
Κουτσοκωσταίικα. Το 1928 μετακόμισε στο γειτονικό κτήμα του Κολοβού (Σωτηρούδα)
και το 1934 εγκαταστάθηκε μόνιμα πλέον στο Ηλιόλουστο. Στην συνέχεια ήρθαν και άλλες
οικογένειες και δημιούργησαν στο βορειοδυτικό τμήμα του χωριού έναν ολόκληρο
συνοικισμό, την γειτονιά των Βλάχων ή "τα βλάχικα" όπως τα λένε. Τα
πρώτα χρόνια η κύρια ασχολία τους ήτανε η κτηνοτροφία και μάλιστα η ενασχόληση
με τα πρόβατα. Αργότερα όταν τους παραχωρήθηκαν αγροτεμάχια ασχολήθηκαν με την
γεωργοκτηνοτροφία. Πολλές από τις οικογένειες που ήρθαν αργότερα κατάγονται από
το Κεφαλόβρυσο της Ηπείρου. Οι
οικογένειες των Βλάχων δεν ήρθαν απευθείας από την Ήπειρο στο Ηλιόλουστο, αλλά
προτού εγκατασταθούν στο χωριό είχαν εργασθεί σε άλλα χωριά. Η προσέλευση τους
στο Ηλιόλουστο κατά οικογένεια ή μεμονωμένα άτομα έχει ως εξής:

1. Ναούμης Θεόδωρος από
την Ζίτσα Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκε στον οικισμό το 1934.
2. Νταούλας Δημήτριος
από την περιοχή των Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1937.
3. Ρέππας Γεώργιος
από την περιοχή των Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1938.
4. Αδέλφια Ρέππας
Γιάννης, Δημήτριος και Ευαγγελία, από την περιοχή των Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκαν
στο χωριό το 1939.
5. Μεντής Σπύρος
από το Κεφαλόβρυσο των Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1943.
6. Μπεράτης Γεώργιος
από το Κεφαλόβρυσο των Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1943.
7. Αδέλφια Συγγέρης
Χρήστος και Σπύρος από το Κεφαλόβρυσο Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκαν στο χωριό το
1943.
8. Αδέλφια Ντάβης
Χρήστος και Βασίλης από το Κεφαλόβρυσο Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκαν στο χωριό το
1949.
9. Τζίμας Νικόλαος
από την περιοχή των Ιωαννίνων, εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1951.
10. Ντεμίρης
Κωσταντινος από το Κεφαλόβρυσο Ιωαννίνων,
εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1955.
11. Μπέζας Χριστόφορος
(Χρήστος) από την Φασκομηλιά Θεσπρωτίας,
εγκαταστάθηκε στο χωριό το 1955.


Τόσο οι Βλάχοι όσο και οι
Πόντιοι διατηρούν τα ήθη και τα έθιμα τους μέχρι σήμερα. Σήμερα είναι δύσκολο
κανείς να κάνει διαχωρισμό ανάμεσα σε Βλάχους και Πόντιους.
Οι κάτοικοι του Ηλιόλουστου Πόντιοι και Βλάχοι από κοινού χρόνο με τον
χρόνο δουλεύοντας σκληρά μέσα από αντίξοες συνθήκες βελτιώσανε την ζωή τους και
ανορθώσανε το χωριό τους. Άνθρωποι προοδευτικοί συμμετέχουν στα κοινά. Παίρνουν
μέρος στους εθνικούς αγώνες. Έρχονται πολλές φορές αντιμέτωποι με την υπάρχουσα
νοοτροπία και δεν διστάζουν να συγκρουσθούν με τα οργανωμένα συμφέροντα.
Κορυφαίες στιγμές η περίοδος της εθνικής αντίστασης 1940-1944, του εμφυλίου πολέμου
1947-1949 και την δεκαετία του 1970 και 1980 όταν έρχονται σε σύγκρουση με τον
τσιφλικά Σουλτογιάννη που καταπατεί χιλιάδες στρέμματα δημόσιας έκτασης του
οικισμού