Πρόκειται για τα εξώφυλλα του βιβλίου "ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΝΟΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ".Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται ο νομός. Δίνονται πολλές πληροφορίες και είναι ένας πολύτιμος οδηγός. Ο αναγνώστης θα βρει πολλά ενδιαφέροντα για όποιο τομέα και αν ενδιαφέρεται Για πρώτη φορά γίνεται αναφορά σε όλες τις πόλεις και τους οικισμούς ταξινομημένα κατά δήμο και δημοτικό διαμέρισμα.
Για οποιαδήποτε πληροφορία μπορείτε να απευθυνθείτε στα τηλέφω
6946990325 Β. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Αρχαιολογικοί χώροι και αρχαιολογικά ευρήματα
Ο Ν. Κιλκίς από αρχαιολογικής άποψης στο πλατύ κοινό είναι άγνωστο.
Οι αρχαιολογικές έρευνες άρχισαν πολύ αργά και τα σπουδαιότερα ευρήματα ανακαλύφθηκαν τυχαία από τους κατοίκους της περιοχής κατά την εκτέλεση των εργασιών τους, κυρίως αγροτικών εργασιών.
Ωστόσο υπάρχουν σπουδαία ευρήματα όπως ο Κούρος της Ευρωπού του 6ου π.χ. αιώνα, το χρυσό βραχιόλι και το χρυσό στεφάνι επίσης από την Ευρωπό του 4ου π.Χ. αιώνα. Τα τέσσερα αγάλματα του Παλατιανού, ο Μακεδονικός τάφος στην Τούμπα Παιονίας, το ιερό του Ασκληπιού στους Άνω Αποστόλους, τα ταφικά ευρήματα στο Π. Γυναικόκαστρο και άλλα πολλά ευρήματα όπως στην Κολχίδα , την Αξιούπολη και αλλού.
Είναι γνωστό ακόμα ότι πολλοί χώροι και ευρήματα καταστράφηκαν είτε από άγνοια των κατοίκων, είτε από αδιαφορία της ίδιας της Πολιτείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η καταστροφή κτιρίου με ψηφιδωτά στην περιοχή της Δοϊράνης την περίοδο 1967 - 1970. Επίσης πολλά ευρήματα έγιναν λεία αρχαιοκαπήλων.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι οι πρώτες αρχαιολογικές έρευνες άρχισαν μόλις την δεκαετία του 1960.
Στην δεκαετία του 1980 και 1990 με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης ξεκίνησαν πιο συστηματικές έρευνες στο νομό και δημιουργήθηκαν και οι πρώτοι επισκέψιμοι αρχαιολογική χώροι στην Ευρωπό και το Παλατιανό.
Όλα τα ευρήματα στεγάζονται στο αρχαιολογικό Μουσείο του Κιλκίς, που ιδρύθηκε μόλις το 1972. Αξίζει να κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στον φιλόλογο καθηγητή του Γυμνασίου αρρένων Κιλκίς κ. Π. Μάνο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην περισυλλογή, την αξιολόγηση και την φύλαξη των ευρημάτων καθώς και στην δημιουργία του Μουσείου.
ΠΑΛΑΤΙΑΝΟ (ΙΩΡΟΝ)
Στο Παλατιανό έχει δημιουργηθεί ο πρώτος επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος.
Οι ανασκαφές στο Παλατιανό άρχισαν την δεκαετία του 1960 και έφεραν στο φώς αξιόλογα ευρήματα που στεγάζονται στο Μουσείο του Κιλκίς. Μεταξύ των ευρημάτων ξεχωρίζουν το οικογενειακό ηρώο αποτελούμενο από τέσσερα αγάλματα, τρία ανδρικά και ένα γυναικείο, αντίγραφα τους βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο.
Οι αρχαιολογικές έρευνες επιβεβαίωσαν ότι ο χώρος κατοικούνταν από τον 4ο π.χ. αιώνα.
Η αρχαία πόλη με το νεκροταφείο βρισκόταν στη θέση Τορτσέλι , στις λοφοσειρές του όρους των Κρουσίων. Η θέση της πόλης ήταν σε τέτοιο σημείο που επέτρεπε τον έλεγχο των περασμάτων από την Κρηστωνία στην Παορβηλία και Σιντική. Άλλωστε από την γεωγραφική της θέση προέρχεται και η ονομασία Ίωρον», που σημαίνει φρουρός.
Τα αγάλματα του θεού Διόνυσου που βρέθηκαν στην περιοχή μαρτυρούν την λατρεία του.
ΕΥΡΩΠΟΣ
Η Ευρωπός κατοικούνταν από τα αρχαία χρόνια και αποτελούσε οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής. Η αρχαία Ευρωπός βρισκόταν περίπου 1100 μέτρα ΝΔ του σημερινού Ευρωπού.
Πολλά ευρήματα στο μουσείο Κιλκίς προέρχονται από το νεκροταφείο της Ευρωπού. Τόσο τα ευρήματα όσο και τα ταφικά μνημεία μαρτυρούν την διαστρωμάτωση, το βιοτικό και το πολιτιστικό επίπεδο της πόλης.
Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η πόλης της Ευρωπού πρέπει να προστατευόταν από ισχυρά τοίχοι. Τα σπουδαιότερα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο της Ευρωπού βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Κιλκίς ενώ τα υπόλοιπα φυλάσσονται σε αποθήκες.
Ο Κούρος της Ευρωπού του 6ου π.χ. αιώνα θεωρείται το σπουδαιότερο εύρημα όχι μόνο της Ευρωπού αλλά και ολόκληρης της περιοχής. Βρέθηκε το 1966 τυχαία από αγρότη την ώρα που όργωνε το χωράφι του. Ακόμα σπουδαία ευρήματα θεωρούνται το χρυσό στεφάνι, του 4ου π.χ. αιώνα και το χρυσό βραχιόλι του κιβωτιόσχημου τάφου.
Η συστηματικά οργανωμένη ανασκαφική έρευνα άρχισε το 1989 από την αρχαιολόγο Θώμη Σαββόπουλου.
ΤΟΥΜΠΑ
Πιθανή τοποθεσία της αρχαίας Γορτυνίας. Οι ανασκαφές άρχισαν αφού προηγούμενα είχε λεηλατηθεί από αρχαιοκάπηλους ένας Μακεδονικός τάφος και ένας τύμβος με κιβωτιόσχημο τάφο του 4ου και 3ου π.χ. αιώνα.
Αξιοσημείωτο είναι η οικοδόμηση του καμπαναριού του χωριού πάνω σε έναν άλλο ταφικό τύμβο.
ΠΗΓΗ
Τον Ιούνιο του 1987 και ενώ κατασκευαζόταν ο αγωγός υδροδότησης του χωριού ανευρέθησαν δύο αγάλματα που χρονολογούνται από την Ρωμαϊκή εποχή.
Οι αρχαιολογικές έρευνες αλλά και ο ενεπίγραφος βωμός που βρίσκεται στην πλατεία του χωριού μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου οικισμού.
ΦΙΛΥΡΙΑ
Στην περιοχή του σημερινού οικισμού της Φιλυριάς έχουν εντοπισθεί δύο αρχαίοι οικισμοί. Ο ένας στο λόφο της Αγίας Κυριακής, με αρκετά ευρήματα κυρίως αγγεία καθημερινής χρήσης, ο οποίος χρονολογικά τοποθετείται προ του 4ου π.χ. αιώνα και ο άλλος στη θέση Ισβώρ που χρονολογείται στην Ρωμαϊκή εποχή.
ΑΝΩ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ (ΜΟΡΥΛΛΟΣ)
Σπουδαία ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου της Μορύλλου είναι τα αγάλματα του Ασκληπιού και των μελών της οικογενείας του. Τα τιμητικά ψηφίσματα και οι επιτύμβιες επιγραφές δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την δημόσια και θρησκευτική ζωή των Μορυλλίων καθώς και την πληθυσμιακή σύνθεση των κατοίκων.
Η Μόρυλλος ήταν γνωστή στην αρχαιότητα και για το ιερό θεραπευτήριο του θεού Ασκληπιού. Εκτιμάται ότι η θεραπεία βασιζόταν στον ιαματικό πηλό της γειτονικής Πικρολίμνης. Στην δεκαετία του 1960 βρέθηκαν εγκαταστάσεις ιερού.
ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ (ΒΡΑΓΥΛΛΟΣ)
Πρόκειται για την αρχαία πόλη που βρίσκεται πάνω από το σημερινό χωριό στην τοποθεσία τρανός λόφος. Στους πρόποδες του λόφου βρισκόταν το νεκροταφείο της πόλης. Σημαντικότερο εύρημα είναι η επιγραφή με την οποία τιμούνται ο αυτοκράτορας Αδριανός και η σύζυγός του Σαββίνα (βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο Κιλκίς). Ακόμα και από την τοποθεσία αυτή προέρχεται και το ανάγλυφο με την θεά Άρτεμη.
ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ
Το κάστρο βρίσκεται στην κορυφή ενός μικρού λόφου σε υψόμετρο 200 μέτρων και απέχει 16 χλμ. ΝΔ της πόλης του Κιλκίς, 20 χλμ. Δ. του Πολυκάστρου και 45 χλμ. Β. από την Θεσσαλονίκη. Το φρούριο υψώνεται σε έναν απόκρημνο λόφο, έχει έκταση 25 στρεμμάτων και περικλείεται από λιθόκτιστα τείχη. Εντός των τειχών υπάρχει πηγάδι με διάμετρο 2 μέτρα και βάθος 30 μέτρα. Λέγεται ότι το πραγματικό βάθος έφθανε τα 70 μέτρα και στο βυθό του υπήρχε στοά που έβγαζε στον παρακείμενο ποτάμι.
Το κάστρο κτίσθηκε το 1328 - 1341 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Παλαιολόγο, για να προστατέψει τους οικισμούς από τις διάφορες επιδρομές, τις εμφύλιες διαμάχες και για να ελέγξει την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ήταν ισχυρότατο φρούριο και πολλές φορές διέμεναν σ’ αυτό βυζαντινοί αξιωματούχοι. Το 1342 κατέφυγε εδώ ο Διοικητής της Θεσσαλονίκης Πρωτομάστορας Θεόδωρος Συνοδινός με χίλιους αριστοκράτες προκειμένου να προστατευθούν όταν κινδύνεψαν από λαϊκή εξέγερση. Είναι γνωστό πως εδώ βρήκε προστασία και ο Κατακουζηνός με τους στρατιώτες του.
Το όνομα προέρχεται από την τοποθεσία και σημαίνει ότι ακόμα και γυναίκες μπορούσαν να προστατέψουν τον οικισμό από τις διάφορες επιδρομές.
Το 1984 ανακαλύφθηκε το νεκροταφείο στην ΝΑ πλαγιά του λόφου κάτω από το κάστρο. Κατά τις ανασκαφές ευρέθησαν διάφορα αντικείμενα, ιδιαίτερα πολλά αγγεία, τα οποία βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Κιλκίς. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ευρημάτων αυτών ήταν η καύση των νεκρών.
ΧΩΡΥΓΙ (ΤΑΥΡΙΑΝΑ)
Στα δυτικά του σημερινού οικισμού σε περίοπτη θέση υψώνεται το κάστρο του Χωρυγίου. Στους πρόποδες του κάστρου υπάρχει το νεκροταφείο και ανάγεται στους κλασσικούς χρόνους. Η θέση αυτή ταυτίζεται με το ρωμαϊκό σταθμό των «Ταυριανών» που εξυπηρετούσε τους οδοιπόρους προς την Θεσσαλονίκη και προς την Ειδομένη.
Στην περιοχή έχει βρεθεί χάλκινη περικεφαλαία, με χαραγμένη παράσταση λιονταριών, Ιλλυρικού τύπου.
